Zona (Gece Yanığı)

Zona (Gece Yanığı) Nedir?

Suçiçeği hastalığı, Varisella Zoster virüsü (VZV) enfeksiyonunun sebep olduğu genellikle çocukları etkileyen viral bir hastalıktır. Hastalık kişiden kişiye konuşma, öksürme, hapşırma esnasında damlacık yoluyla geçmekte olup, tipik belirtileri kaşıntılı deri döküntüleri, kızarık sıvı kabarcıkları ve orta seyirli ateştir.

Zona veya diğer bilinen adıyla gece yanığı, suçiçeğiyle aynı virüsün sebep olduğu ve suçiçeği geçiren kişilerde ortaya çıkan bir hastalıktır. Suçiçeği enfeksiyonu sonrası virüs, sıklıkla gövdedeki sinir köklerinde herhangi bir belirtiye neden olmadan inaktif olarak vücutta kalır. Yıllar içerisinde virüs çeşitli nedenlerle yeniden aktifleşerek zonaya neden olur ve hastalık genellikle vücudun tek tarafında, şerit şeklinde, kızarık sıvı kabarcıkları ve şiddetli ağrı ile seyreder. Bu kabarcıklardan suçiçeği virüsü bulaşıcıdır ve daha öncesinde suçiçeği geçirmemiş kişilerde suçiçeği enfeksiyonuna yol açabilir. Bulaşma ile doğrudan zona hastalığı gelişmemekle beraber, ilerleyen dönemde suçiçeği enfeksiyonu sonrası bulaşan kişide zona ortaya çıkabilir. 

Zonanın Nedenleri?

Suçiçeği enfeksiyonunun iyileşmesi sonrası virüs, ömür boyu kalacak şekilde sinir köklerine yerleşir. Bağışıklık sisteminin; soğuk, aşırı stres, ileri yaş, HIV enfeksiyonu gibi sebeplerle zayıflaması sonrası yerleştiği sinir boyunca çoğalır ve deriye ulaşır. Çoğalan virüs, deride iltihaplanmaya, döküntüye ve siniri de etkisi altına alarak ağrıya neden olur.


Zonanın Belirtileri Nelerdir?

Zona döküntüleri oluşmadan hemen önce halsizlik ve yorgunluk ortaya çıkar. Bu dönemde hafif ateş ve deri altında karıncalanma hissi de olabilir. 2-3 gün içerisinde etkilenen bölgede zonanın tipik batıcı yanıcı ağrısı ve eşlik eden kızarık ufak kabarıklıklar meydana gelir. Kısa süre içerisinde ufak kabarıklıklar büyüyerek içi sıvı dolu kaşıntılı bir yapı haline gelir. 2-10 gün içerisinde yapılar küçülerek ve kuruyarak geriye sarı renkli bir kabuk bırakarak iyileşir. Tüm deri belirtilerinin ortadan kalkması 2 ila 4 hafta arasında bir sürede gerçekleşir.

Zona Ne Kadar Yaygındır?

Zona, genellikle 50 yaş üstü kişilerde ortaya çıkmaktadır. Suçiçeği enfeksiyonu geçirmiş her on kişiden ikisinin hayatlarının bir döneminde zona geçirdiği tahmin edilmektedir.

Zona Tanısı Nasıl Konulur?

Zona tanısı, genellikle ayrıntılı hasta hikayesi ve muayene ile konulur. Hastalığın başlangıç evresindeki deri döküntüsü sıklıkla egzema gibi bulaşıcı olmayan bir deri hastalığıyla karıştırılabilir ve bu tanıyı geciktirmektedir. Bu dönemde ortaya çıkan ağrı da, etkilenen bölgeye göre apandisit, safra kesesi iltihabı ve kalp rahatsızlıkları ile karışmaktadır. Zonanın, tipik tek tarafı etkileyen döküntüsü ve eşlik eden ağrı veya karıncalanma hissi tanı koyulmasında büyük öneme sahiptir. Kan tetkikinde virüse karşı vücudun ürettiği antikor adı verilen savunma maddelerinde yükseklik de tanıda kullanılmaktadır. Tanının kesinleştirilmesi, sıvı dolu kabarcıklardan alınan örnekte virüsün tespitiyle mümkündür.

Zona Nasıl Tedavi Edilir?

Zona tedavisinde; ağrı kesici, ateş düşürücü ve antiviral adı verilen virüsü hedef alarak iyileşmeyi hızlandıran, ağrının daha hızlı ortadan kalkmasını sağlayan ilaçlar kullanılmaktadır. Kaşıntıyı önlemek ve sıvı dolu kabarcıkları kurutmaya yönelik de kaşıntı önleyici losyonlar ve jeller kullanılabilir. Tedavide antiviral ilaçların döküntüler başladıktan sonra 72 saat içerisinde kullanılması gerekmektedir. Zonayı düşündüren belirtiler gösteriyorsanız hekiminize başvurarak, tedaviye en hızlı sürede başlamanız iyileşmeniz için çok önemlidir.

Zonanın HIV ile İlişkisi?

Zonanın , Hiv gibi bağışıklık sistemini baskılayıcı hastalıklar sonucu ortaya çıkma riski yüksektir. HIV ile enfekte -HIV(+)- kişilerin, hastalıklarının belirtileri ortaya çıkmadan dahi zona hastalığına yakalanma ihtimali sağlıklı kişilere göre 20 kat daha fazladır. 55 yaşından genç zona hastalarında, HIV’e yönelik hasta hikayesinin alınması ve hekimin gerekli gördüğü durumlarda testlerin yapılması HIV enfeksiyonunun erken teşhisi için önemlidir.


 

Referanslar:

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072805/ ET: 02.02.18
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072808/ ET: 02.02.18
  3. McPhee, S. J., Papadakis, M. A., & Rabow, M. W. (2017). Current medical diagnosis & treatment 2017. 57nd ed. New York: McGraw-Hill Medical p. 120